Co to jest IR35?

Jest to zbiór zasad, zwanych także off-payroll, których celem jest uszczelnienie brytyjskiego systemu podatkowego. Dotyczy sytuacji, w których faktyczne zatrudnienie pracownicze jest ukrywane pod przykrywką zatrudniania podwykonawcy, z reguły jednoosobowej firmy która świadczy usługi zawsze temu samemu pracodawcy. W rzeczywistości świadczone usługi to praca nosząca znamiona zatrudnienia jako pracownik etatowy. Zatrudnienie etatowe wiąże się z wieloma dodatkowymi opłatami, oprócz wynagrodzenia za pracę. Są to:

• składka na ubezpieczenia społeczne ze strony pracodawcy (Employer National Insurance Contribution - NIC);
• urlopy pracownicze (holiday);
• chorobowe (SSP);
• składki na prywatną emeryturę pracowników (workplace pension contribution);
• ubezpieczenie pracodawcy od odpowiedzialności (Employer Liability Insurance);
• odzież robocza i narzędzia.

Z tej przyczyny wiele małych działalności starało się nie podpisywać umów o pracę i zamiast tego przerzucać obowiązki pracownicze pracującą dla nich "firmę". Pozytywny wynik testu IR35 zobowiązuje pracodawcę do zmiany umowy, zapłatę zaległego podatku dochodowego i składek NIC (wraz z ewentualnymi karami i odsetkami - HMRC może przeprowadzać kontrolę obejmującą okres aż do 6-ciu lat wstecz).

Jesteś zatrudniony czy samozatrudniony?

Pytanie takie może paść ze strony HMRC podczas kontroli podatkowej. Ciężko będzie wytłumaczyć urzędnikowi, czemu wystawiasz rachunek jako samozatrudniony będąc sprzedawcą w sklepie czy wykonawcą kontraktowym na budowie.

Dla urzędu jest to jednak istotne. Jak już opisaliśmy to powyżej, zatrudnienie pracownika to wyższe podatki w postaci National Insurance Contribution (NIC) - czyli wpłaty na ubezpieczenie społeczne. Nie jest zatem niczym dziwnym, że wielu pracodawców dąży do zatrudnienia pracownika z samozatrudnieniem. W końcu, wg. Office of National Statistics, koszty pracodawcy wzrosły o 99.1% od roku 2000, i rosną nadal - średnio o 3,3% co rok. Aktualną wysokość średnich tygodniowych zarobków, informacje na temat różnic w zarobkach kobiet i mężczyzn oraz na temat niskich płac można sprawdzić na tej stronie.

Opcja przerzucenia na pracownika opłat NIC, Pension Contribution czy wydatków związanych z urlopem jest zatem dla pracodawców bardzo kusząca.

HMRC sprawdzi, czy pracownik jest zatrudniony na właściwych zasadach

Od 2017 roku HMRC sumiennie wyszukuje pracodawców, którzy starają się zaoszczędzić na zatrudnianiu. Zadanie to wykonują specjalnie przeszkolone w tym celu grupy i HMRC jest w tym coraz lepszy. Pojawiły się nawet plany sprawdzania danych finansowych w bankach i innych instytucjach bez wiedzy podatnika (artykuł Financial Times na ten temat tutaj), jednak nie zostały one wprowadzone w życie (publikację HMRC z 2018 roku można znaleźć tutaj, a odpowiedź The Association of Accounting Technicians - AAT czyli Stowarzyszenie Techników Księgowości - tutaj).

Making Tax Digital pomoże HMRC w dokonywaniu kontroli

Od przyszłego roku każdy samozatrudniony i każda firma będą musieli trzymać wszystkie swoje dane finansowe w jednym, zaaprobowanym przez HMRC programie księgowym, takim jak Xero, który będzie się łączył z bankiem oraz z urzędem skarbowym i wysyłał tam rozliczenia kwartalne (nie rocznie jak to było dotychczas). Program ten nazywa się Making Tax Digital (MTD). Zatem, właścicielu firmy, miej na uwadze, że od momentu wejścia w życie MTD będziesz znacznie lepiej kontrolowany (musisz też do firmowego budżetu doliczyć koszt zakupu programu).

Skontroluje Cię wytrenowany przez HMRC personel

HMRC nie może pozwolić sobie na zatrudnianie do ścigania podatników wysoko wykwalifikowanych osób, więc zatrudnia takich bez kwalifikacji i trenuje ich tylko w jednym typie podatków. Kiedyś miałem okazję porozmawiać z agentem HMRC kontrolującym VAT w małych restauracjach. Przyznał on, że z zawodu nie jest księgowym ani doradcą podatkowym, a do aktualnej pracy przeniósł się z Tesco, gdzie rozkładał towary na półkach, a jeśli chodzi o edukację - skończył studia biznesowe. Został jednak biegle przetrenowany z dwóch kartek aktu podatkowego VAT (VATA 1994), dotyczącego sprzedaży oraz naliczania podatku VAT na jedzenie. Akty prawne mają po kilkanaście tysięcy stron, więc wytrenowanie jednej osoby ze wszystkich podatków jest trudne. Ponadto osoba posiadająca taką wiedzę, nie będzie pracowała jako dość nisko opłacany agent HMRC. Z tej przyczyny każdy biznes ma przyporządkowanego innego agenta, znającego się na jednym rodzaju podatku, jednak starannie wyedukowanego w tym temacie.

Jeśli umyślnie oszukasz HMRC - czeka Cię kara

Jeżeli HMRC będzie w stanie udowodnić, że podatnik oszukiwał na podatkach, naliczy mu karę (zwykle bardzo dotkliwą finansowo) oraz opublikuje jego dane (imię, nazwisko i adres) jak również kwotę niezapłaconą "skarbówce" oraz wysokość naliczonej kary. Lista taka jest aktualizowana co kwartał. Można ją znaleźć pod tym linkiem. Znajdują się na niej osoby rozmaitych zawodów i specjalizacji: taksówkarze, sprzedawcy online, właściciele restauracji i take-away'ów, budowlańcy, hodowcy psów, właściciele małych sklepów i inni - każdy, kto świadomie oszukuje na podatkach i zostanie prez urząd złapany. Efekty działania systemów, zbudowanych na bazie sztucznej inteligencji i poszukujących osób winnych oszustwa podatkowego są nawet pokazywane czasem w programach telewizyjnych.

Nieuczciwe praktyki pracodawców - sprawdź, czy nie należy Ci się umowa o pracę

Kwestia wdrożenia odpowiedniego rodzaju zatrudnienia jest ważna nie tylko dla HMRC. Bardzo często dotyczy osób, które zostały pokrzywdzone przez nieuczciwe praktyki osoby zatrudniającej. Jeśli jesteś osobą zmuszaną do wystawiania rachunków jako będąca na samozatrudnieniu, a tak naprawdę pracujesz na warunkach wskazujących na zatrudnienie, możesz domagać się zadośćuczynienia od swoich pracodawców. Takim przypadkiem zajmowałem się w 2015 roku w Aberdeen, kiedy to dwie osoby zostały niesłusznie zwolnione, ponieważ domagały się umowy o pracę. Pracodawcą był właściciel pizzerii nielegalnie zatrudniający ludzi bez payslipów. Został do niego wysłany list z wezwaniem do wypłaty zadośćuczynienia. Sprawa trafiła do sądu. Trwała długo, bo blisko 15 miesięcy, ale pokrzywdzona para dostała na mocy porozumienia dwustronnego oprócz brakującej kwoty wypłaty również zadośćuczynienie. Właściciel pizzerii musiał wypłacić parze kwotę 2,000 funtów plus koszty postępowania.

Co robić kiedy walczysz z nieuczciwym pracodawcą w UK?

Pierwszym krokiem jest skontaktowanie się z instytucją ACAS, która w skontaktuje się z pracodawcą w Twoim imieniu, wzywając do uregulowania zaległości. Jeśli to nie pomoże, UCAS wysyła sprawę do sądu. W tym momencie pracodawca prawdopodobnie użyje swojego ubezpieczenia by zatrudnić prawnika. Ważne jest, aby posiadane przez Ciebie dowody były niepodważalne. Moim zadaniem było takie przygotowanie dokumentacji, aby prawnik nie miał innego wyjścia, jak tylko zgodzić się na ugodę. Pracodawcy będzie na tym zależało ze względu na koszty postępowania, jak również ze względu na możliwość publikacji jego sprawy, na przykład w gazetach. Ze względu na to, że zawarto porozumienie, nie mogę zdradzić imienia klientów, ani nazwy pozwanej pizzerii, jednak przypadek ten dobrze obrazuje, że kiedy masz niezbite dowody że faktycznie pracowałeś jako pracownik, a nie osoba samozatrudniona, a zatem byłeś przez pracodawcę oszukiwany, jest bardzo duża szansa na wygranie sprawy. Prawo musi działać w dwie strony, nie tylko na korzyść HMRC.

Skąd wiadomo, czy byliśmy zatrudnieni czy samozatrudnieni?

HMRC ustala to na podstawie precedensów już ustanowionych w Trybunale.

Jesteś zatrudnioną osobą kiedy:

• nie ustalasz sam/sama ceny swoich usług - są one ustalone z góry (np £7 za godzinę);
• nie możesz wysłać zastępstwa na swoje miejsce;
• osoba, dla której pracujesz jest Twoim przełożonym i wydaje Ci polecenia;
• nosisz służbowe ubrania firmy, w której pracujesz;
• nieobecność w pracy może grozić Ci zwolnieniem, itp.

Jesteś samozatrudniony, gdy:

• masz biznes i administrujesz go;
• możesz wysłać kogokolwiek do wykonania pracy;
• wysyłasz oferty cenowe;
• wystawiasz rachunki dla więcej niż jednej osoby lub firmy i dla związanych z nimi osób i firm;
• sam finansujesz biznes;
• możesz pracować dla więcej niż jednej osoby w tym samym czasie;
• kupujesz swoje własne narzędzia i aktywa firmy, itp.
  

Szczegóły na ten temat znajdziesz na tej stronie HMRC.

Każdy jeden przypadek jest przez HMRC rozpatrywany indywidualnie. zwykle jednak jeśli czujesz, że praca powinna być wykonywana w oparciu o umowę o pracę, zazwyczaj tak po prostu jest.

Z niedawno rozpatrzonych na korzyść pracowników spraw: w lutym 2021 roku Sąd Najwyższy wydał przełomowy wyrok, który potwierdził, że kierowcy Uber są pracownikami, a nie niezależnymi wykonawcami. Oznacza to, że kierowcy Ubera są uprawnieni do składek emerytalnych i wynagrodzenia za urlop - ale nadal mogą wybrać, kiedy pracują i nadal są samozatrudnieni dla celów podatkowych. Dodatkowo HMRC zaczęło kolejne dochodzenie podatkowe w sprawie niezapłaconego VAT. Uber będzie musiał zatem zapłacić miliony funtów tak swoim kierowcom, jak i z tytułu niezapłaconych National Insurance Contributions, "minimum wage" oraz VAT. Więcej o tym w artykułach Financial Times.

Jeśli firma tak duża jak Uber przegrywa sprawę w Trybunale, tym bardziej może ją wygrać sprzedawca sklepu lub pracownik firmy budowlanej.

Wnioski są zatem takie:

Pracodawco, zatrudniaj na umowę o pracę osoby pracujące w Twoim sklepie. Pracowniku, rejestruj się jak kontraktor i sub-kontraktor w HMRC, a nie wystawiaj rachunków jako samozatrudniony. W razie wątpliwości - zasięgnij porady u doradcy podatkowego.

Odpowiedzialność spoczywa na Tobie. HMRC udowodni Ci nielegalne działanie, i to Ty poniesiesz ich konsekwencje, nawet jeżeli działałeś na podstawie porad Twojego księgowego.

Starajmy się również nie oszukiwać na podatkach – są legalne sposoby, aby ich nie płacić, lub płacić w znacznie mniejszej wysokości.‍